Esri Magazine #3 2023

ArcGIS Enterprise

tooling zoals Microsoft Power Automate, Zapier of IFFT, maar ook ArcGIS Notebook Server of ArcGIS Workflow Manager kunnen deze alerts worden afgevangen. Deze tools kunnen dan bijvoorbeeld een mail sturen als er in een bepaald gebied een nieuw object is toegevoegd of gewijzigd.

Uitfasering ArcMap mxd-documenten
Met ArcGIS Enterprise 11.1 is het niet meer mogelijk om ArcMap mxd-documenten te publiceren. Alleen via ArcGIS Pro kunnen services gepubliceerd worden. Bij de migratie naar ArcGIS Enterprsie 11.1 wordt er gecontroleerd of er nog services zijn die gepubliceerd zijn via ArcMap. Deze services worden waar mogelijk gemigreerd naar services die gebruik maken van ArcGIS Pro Runtime. Via de ArcMapServiceCheck-tool kan gecontroleerd worden of ArcMap-services succesvol zijn gemigreerd en welke services er nog aandacht vragen.

ArcGIS Enterprise 11.1 is dit voorjaar uitgekomen. Veel ontwikkelingen die we in het portaal terugzien waren al beschikbaar in ArcGIS Online. In het algemeen loopt de functionaliteit van ArcGIS Enterprise ongeveer een half jaar achter op nieuwe functionaliteit van ArcGIS Online.

Toevoegingen
Nieuwe grafiektypen zoals taartdiagrammen zie we nu terugkomen in de Map Viewer. In de Scene Viewer is de Line of Sight-analyse toegevoegd, zodat interactief bekeken kan worden of objecten vanaf een bepaalde locatie zichtbaar zijn. Dimensions maakt het mogelijk om maatvoeringgegevens aan de 3D-kaart toe te voegen, zowel in het horizontale als verticale vlak. Om het 3D-beeld realistischer te maken zijn weersomstandigheden toegevoegd aan de Globe-weergave. Zo kan er gekozen worden voor mist, regen of sneeuw.

Nieuwe databronnen
Met Custom Data Feeds kunnen databronnen ontsloten worden die eerst niet rechtstreeks toegankelijk waren voor ArcGIS Enterprise. Een CSV of JSON die benaderbaar zijn via een URL kunnen via Custom Data Feeds ontsloten worden. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor allerlei gegevens die van API’s worden aangeboden. Met een stuk code kunnen deze databronnen benaderd worden, de data eventueel aangepast worden en vervolgens aangeboden worden als feature service aan de eindgebruiker. Het voordeel van Custom Data Feeds is dat de data rechtstreeks bij de bron wordt gehaald, zodat altijd de meest actuele data getoond wordt en er geen dataopslag plaatsvindt. Een Custom Data Feed is beschikbaar via een Feature Service en daardoor in allerlei applicaties te gebruiken.

Webhooks
Er zijn in ArcGIS Enterprise 11.1 nieuwe mogelijkheden op het gebied van webhooks. Naast de reeds bestaande organization webhooks, om alerts te krijgen voor aanpassingen in items, groepen en gebruikers, zijn er nu ook webhooks beschikbaar voor Feature Services en Geoprocessing Services. De webhooks voor Feature Services maakt het mogelijk om een melding te krijgen zodra er een nieuw record wordt toegevoegd, aangepast of verwijderd. Per feature service kan een webhook worden ingeregeld. Deze webhook doet niets anders dan het constateren van een verandering. Met

Afhandeling van een webhook door Microsoft PowerAutomate

Magnifier-window
Een nieuw Magnifier-window maakt het mogelijk om met een vergrootglas tijdelijk een deel van het scherm uit te lichten. Dit vergrootglas kan zowel ingesteld worden met een vast schaalgetal als met een percentage ten opzichte van het huidige kaartbeeld.

Catalog Layer
De Catalog Layer is een nieuw kaartlaagtype. Hiermee kunnen verschillende databronnen gecombineerd worden en als catalogus aan de kaart worden toegevoegd. De kracht van de Catalog Layer is dat deze alleen de data in de Content Pane laat zien die op dat moment zichtbaar is in het kaartbeeld. Dit is met name handig voor projecten met veel losse en verschillende soorten kaartlagen.

ArcGIS Pro

Feature Drawing Order
Op visualisatiegebied is de nieuwe Feature Drawing Order een mooie nieuwe toevoeging. Hiermee wordt de tekenvolgorde van objecten bepaald op basis van een attribuut, bijvoorbeeld datum en grootte.

Bijvoorbeeld: worden de recentste aardbevingen eerst afgebeeld, of worden de grootste bevingen als laatste getekend?

Taartdiagrammen
In de kaart kunnen nu ook taartdiagrammen worden toegevoegd. Zo kan de leeftijdsopbouw per gemeente snel inzichtelijk worden gemaakt in de symbologie.

ArcGIS Reality for ArcGIS Pro
ArcGIS Reality for ArcGIS Pro is een nieuwe extensie waarmee hoogwaardige 2D- en 3D-producten kunnen worden geproduceerd op basis van drone- en luchtfoto’s en satellietbeelden.

Via een fotogrammetrische workflow kan zowel een True Ortho, hoogtemodel, puntenwolk als 3D mesh geproduceerd worden.

ModelBuilder
De ModelBuilder heeft aan aantal aanpassingen gekregen. Zo kan er nu een toolbar per model worden getoond. Dit is erg nuttig als je een model deelt op een tweede scherm. De knoppen om bijvoorbeeld het model op te slaan of te starten zitten nu dicht bij het model.

Python-commando's
Python-commando’s kunnen nu geformatteerd worden over meerdere regels. Dit verbetert de leesbaarheid in het Python-window.

Begin 2023 was de release van ArcGIS Pro 3.1. Verscheidene productiviteitsverbeteringen zijn in deze versie doorgevoerd. Diverse tools zijn verbeterd, zoals het uitvoeren van complexe trace-operaties in trace networks, maar ook het publiceren van services naar ArcGIS Online en ArcGIS Enterprise.

Catalog-window
In het Catalog-window kan nu ook direct een koppeling gemaakt worden naar standaard Windows-folders. Hiervoor is het niet meer nodig om nieuwe folder-connecties te maken bij het starten van een nieuw project.

Append-tool
De Append-tool heeft een nieuwe optie, om ook updates door te voeren. Standaard voegt de Append-tool alleen nieuwe records toe aan een featureclass, nu kunnen records ook aangepast worden, zowel attributen als de geometrie.

ArcGIS Reality for ArcGIS Pro extensie

Taartdiagrammen in de kaart

Feature drawing Order toegepast op data van aardbevingen

Geformateerd Python-commando

ArcGIS Online

De Scene Viewer ondersteunt nu hoge-kwaliteit visualisaties, zoals waterreflecties, betere schaduwringen en duidelijkere weergave van labels op alle devices en in alle ArcGIS webapps.

Met de pointcloud-density-slider kun je de dichtheid van punten in een puntenwolk fine-tunen.

Ook is het nu mogelijk om 3D-modellen direct in te laden in de Scene Viewer. Deze modellen kun je plaatsen, positioneren en schalen in je eigen 3D-omgeving. Vervolgens is het mogelijk ruimtelijke analyses uit te voeren op deze modellen, zoals een line-of-sight-analyse of slice.

Scene Viewer

Gallery-widget kunnen gebruikers wisselen tussen basiskaarten en met de Swipe-widget kunnen verschillende kaartlagen met elkaar vergeleken worden. De Multiverse-template is ingesteld om eenvoudiger met meerdere databronnen te kunnen werken. De Elevate-template is een template die meerdere pagina’s ondersteunt en is erg geschikt voor storytellingtoepassingen.

Overige verbeteringen
Er zijn nieuwe soorten velden beschikbaar, waarin enkel datum of enkel tijd kan worden opgeslagen. Group-layers kunnen als item worden opgeslagen. En multi-factorauthenticatie kan worden afgedwongen om veiligere toegang te kunnen garanderen.

ArcGIS Workflow Manager
ArcGIS Workflow Manager is een nieuwe cloud-based oplossing voor het standaardiseren van herhaalbare werkprocessen. Workflow Manager zorgt voor productieverbeteringen en het voorkomen van fouten. Het is een flexibel systeem dat dynamisch processen en mensen efficiënt kan inzetten. Deze processen kunnen zich ook buiten ArcGIS afspelen. Bepaalde taken kunnen worden toegekend aan personen om bijvoorbeeld een mutatie te doen in ArcGIS Pro of ArcGIS Online. Een andere taak is het invullen van een Survey123-formulier in het veld. Deze taak kan echter pas worden uitgevoerd als een andere taak eerst is goedgekeurd nadat een manager een mail heeft ontvangen met de uit te voeren werkzaamheden.

velden worden omgezet tot geometrie en deze data kan vervolgens worden samengevoegd met een reeds bestaande dataset. Data Pipelines is een low-code toepassing waarin databronnen en processtappen met elkaar verbonden worden. Een Data Pipeline kan worden opgeslagen en gedeeld binnen de organisatie en op een later tijdstip nogmaals uitgevoerd worden.

Data Pipelines
Data Pipelines (beta) biedt nieuwe mogelijkheden in ArcGIS Online om data te bewerken en geschikt te maken voor specifieke toepassingen. Zo kan administratieve data uit een Cloud-opslag worden binnengehaald en bewerkt, zodat XY-

Atlas Instant App
Met Atlas kunnen organisaties een collectie van geselecteerde kaarten en kaartlagen beschikbaar stellen aan eindgebruikers, gebaseerd op een locatie, een thema of een specifiek evenement.

Gebruikers kunnen in Atlas eenvoudig de inhoud bekijken, maar ook delen met anderen. Atlas toont de inhoud in zowel 2D als 3D. Atlas is een tool die niet-GIS’sers in staat stelt om hun eigen kaarten samen te stellen.

ArcGIS Dashboards
Het is nu mogelijk een dashboard te configureren met twee weergaves, één geoptimaliseerd voor desktop-weergave en één geoptimaliseerd voor mobiele apparaten. Toegankelijkheid is verder verbeterd in ArcGIS Dashboards. Consistentere toetsenbordnavigatie en verbeteringen voor ondersteuning van schermlezers. Nieuwe elementen die toegevoegd kunnen worden aan de kaart zijn ‘Vind mijn locatie’ en een kompas. Het selecteren van features in de kaart is versimpeld. Laagacties kunnen direct geactiveerd worden bij het klikken op een feature in de kaart, hier is geen selectiewidget meer voor nodig.

ArcGIS Experience Builder
De Experience Builder is uitgebreid met verschillende nieuwe templates en widgets. De Add Data-widget biedt de gebruikers de mogelijkheid om data van verschillende type bronnen toe te voegen aan de applicatie. Met de Basemap

ArcGIS Instant Apps
De ArcGIS Instant Apps is de nieuwe generatie gefocuste web-mapping-apps. Deze zijn te vinden via de Instant Apps homepage. Diverse Instant Apps zijn dit jaar nieuw of verbeterd. Een aantal voorbeelden zijn:

Public Notification Instant App
Met deze nieuwe Instant App kunnen gebruikers objecten in de kaart selecteren en exporteren naar csv of pdf. De inhoud van de export naar pdf wordt bepaald op basis van de ingestelde pop-up en ondersteunt ook Arcade.

ArcGIS Image for ArcGIS Online is een complete nieuwe Software-as-a-Service (SaaS)-extensie voor het hosten, visualiseren en analyseren van imagery. Deze extensie geeft toegang tot 24 raster analysefuncties , zoals deep learning-tools en extra weergave-opties voor rasters en beelden.

Aanpassingen aan gerelateerde tabellen
Records in gerelateerde tabellen kunnen in de Map Viewer gemuteerd worden, nadat ze geconfigureerd zijn als formulier. Onder de gegevens van de laag zelf worden in het formulier de gerelateerde records getoond. Deze kunnen geopend worden om bestaande records aan te passen of nieuwe toe te voegen.

De meeste vector- en rasterfuncties kwamen al voor in de Map Viewer Classic. Daarnaast zijn er nieuwe analyses toegevoegd en andere uitgebreid met nieuwe mogelijkheden. Alle tools die zijn uitgevoerd komen in het historiepaneel terecht. Hier kunnen de gebruikte parameters worden bekeken en de tool opnieuw worden uitgevoerd.

Verandering landschap van invloed op beleid
Er zijn in 2023 drie releases geweest van ArcGIS Online. Hierin zijn veel nieuwe mogelijkheden toegevoegd.

De nieuwe Map Viewer biedt nu de mogelijkheid om ruimtelijke analyses uit te voeren.

ArcGIS Workflow Manager

De nieuwe Swipe-widget

Insets Instant App

3D-model uploaden in de Scene Viewer

Pointcloud-density-slider

Ruimtelijke analyses uitvoeren in de Map Viewer

Op zoek naar ons oorlogverleden
met Topotijdreis

Bekijk het in Topotijdreis

Bij een onderzoek naar een neergestort vliegtuig in Gemert bleek in Topotijdreis dat de plaatsaanduiding van Het Broek gedurende de jaren veranderd is. In 1942 beslaat Het Broek een groter gebied dan in 2023. Wanneer we op de huidige kaart naar deze locatie zoeken staat Het Broek aangegeven ten zuiden van de Peeldijk/de Biezen. Wanneer we naar 1943 kijken, dan zien we dat Het Broek destijds ook ten noorden van de Peeldijk stond aangegeven; een gebied dat tegenwoordig de Biezen heet.

Advies over ontplofbare oorlogsresten
Adviesbureau Bombs Away doet onderzoek naar overblijfselen van de Tweede Wereldoorlog op specifieke locaties. Via diverse bronnen verzamelen ze gegevens over die locatie om erachter te komen wat zich daar in de oorlog heeft afgespeeld. Op basis daarvan geven ze diverse opdrachtgevers, van overheden tot ingenieursbureaus, advies over het risico dat er ontplofbare oorlogsresten in de bodem zitten. Jesse Gruijters, projectleider GIS bij Bombs Away, vertelt hoe ze in dit onderzoek te werk gaan. “We gebruiken enorm veel bronnen om een zo duidelijk mogelijk beeld te krijgen. Onze historici duiken de archieven in naar bruikbare documenten, denk aan schademeldingen in het gemeentearchief, maar ook dagboeken van militaire eenheden.”

“In veel van dit archiefmateriaal zit een geografisch component: een adres, plaatsnaam of coördinaat. Op basis van die gegevens gaan we op zoek naar kaarten en foto’s. We gebruiken vaak luchtfoto’s uit die jaren om te kijken of hetgeen dat uit de archieven naar voren komt echt daar is gebeurd. Hierop zien we of een bombardement daadwerkelijk een gebouw heeft getroffen: zien we bomkraters of eventuele punten waar een blindganger (onontploft explosief) kan zitten?”

Topotijdreis als spiekbriefje
“Bij die vertaalslag van al die historische gebeurtenissen naar geografische data gebruiken we Topotijdreis. Nederland is in de afgelopen 75 jaar natuurlijk sterk veranderd. Als je naar recente kaarten kijkt dan vind je veel plaatsaanduidingen die in de archieven staan niet meer terug. Vaak worden er zaken omschreven - een kapelletje, een bos of een akker met een bepaalde naam – op plekken waar zich tegenwoordig een bedrijventerrein bevindt. Dan gebruiken we Topotijdreis als een soort spiekbriefje om te kijken waar bepaalde locaties zich nu daadwerkelijk bevinden. Ook gebruiken we Topotijdreis om oude luchtfoto’s te kunnen lokaliseren. Op plekken waar ten tijde van de oorlog polder was liggen nu soms complete steden. Zeker nu sinds vorig jaar de vergelijkfunctie is toegevoegd aan Topotijdreis is deze tool voor ons heel handig om locaties te vinden.”

1942

Schatgraven
met
Topotijdreis

Bekijk het in Topotijdreis

De vindplaats van de munten in Twente bevindt zich op het oorspronkelijk kruispunt van wegen, zichtbaar op de kaart van 1867. Dit kruispunt werdt ontdekt door de discrepantie tussen de Topografische Militaire Kaart van 1867 en de eerste uitgave van de chromotopografische kaart (Bonneblad 1910). De wegen zijn dus verlegd ergens in het begin van de twintigste eeuw, toen het gebied ontgonnen werd.

Topotijdreis toont recente verstoringen van locaties
Jan-Willem de Kort is archeoloog bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. “Topotijdreis wordt door archeologen ontzettend veel gebruikt. Onze afdeling gebruikt Topotijdreis vooral in de voorbereidende fase van archeologisch onderzoek, om een beeld te krijgen van de plek waar we onderzoek gaan doen. Topotijdreis vertelt ons vooral veel over recente verstoringen van een locatie: veranderingen van het landschap in de afgelopen 200 jaar. Daarbij zien we hoe het terrein in die periode gebruikt is: daar heeft een boom gestaan, hier heeft een weg overheen gelopen. Daarmee kunnen wij een inschatting maken van wat we kunnen verwachten. Soms geeft Topotijdreis zelfs verklaringen voor sporen die we aantreffen. Die kunnen we dan weer herleiden tot de historische kaart.”

Historische context muntenschat aangetoond
“Een leuk voorbeeld is een vondst die in 2019 is gedaan in Twente. Twee hobbyisten hadden, met toestemming van de grondeigenaar, met metaaldetectors kleine gouden munten uit de vroege middeleeuwen gevonden. Naar aanleiding van die vondst zijn wij onderzoek gaan doen in dat gebied. De muntjes lagen in twee concentraties in een akker die door Staatsbosbeheer werd omgezet in natuur. Bij de muntjes vonden we sporen van palenrijen. Toen we Topotijdreis erbij pakten zagen we dat op de locatie van de vondst honderd jaar geleden een kruispunt van wegen lag, midden op de heide. Toen we deze kaart over ons eigen archeologisch informatiesysteem legden ontdekten we dat er grafheuvels zich langs die wegen van het kruispunt bevonden. Het ging hier dus blijkbaar om eeuwenoude routes die al in de vroege middeleeuwen van betekenis waren en waarnaast de palenrijen zijn opgericht. Uiteindelijk hebben we in het onderzoek geïnterpreteerd dat op deze plek een offerplaats was in die tijd. In dat hele proces vanaf de vondst tot de resultaten van het onderzoek heeft Topotijdreis dus echt bijgedragen aan deze interpretatie.”

1910

1867

Dit waren enkele hoogtepunten van nieuwe mogelijkheden in ArcGIS. Meer gedetailleerde informatie over alle nieuwe functies of applicaties is terug te vinden in de verschillende artikelen op ArcGIS Blog of de verschillende online helpdocumentaties voor ArcGIS Online, ArcGIS Enterprise en ArcGIS Pro.

Tekst: Ernst Eijkelenboom. Beeld: Esri Nederland

abonneer hier

Nooit meer een editie van

het Esri Magazine missen?

Ook dit jaar hebben er weer veel nieuwe ontwikkelingen plaatsgevonden in de verschillende componenten van ArcGIS. Bestaande applicaties zijn uitgebreid met nieuwe functies en bestaande functies zijn verbeterd of uitgebreid. Daarnaast zijn er ook nieuwe mogelijkheden bijgekomen, zoals ArcGIS Reality.

In dit artikel gaan we in vogelvlucht door de belangrijkste ontwikkelingen heen.

Meer informatie

Meer weten over de mogelijkheden in ArcGIS? Neem contact op.

CONTACT

Ontwikkelingen

in ArcGIS in 2023